Het nieuwste SEOB-bulletin, gepubliceerd in februari 2024, biedt een grondige analyse van de voortgang van het IMF-programma en de belangrijkste economische ontwikkelingen in Suriname. Als onafhankelijke instantie heeft de Suriname Economic Oversight Board (SEOB) de verantwoordelijkheid om de regering te adviseren en te monitoren bij de implementatie van het IMF-programma en het economisch herstelplan.
Belangrijkste Ontwikkelingen
- Wisselkoersen en inflatie: De wisselkoersen voor vreemde valuta zijn verder gedaald in februari 2024. De jaar-op-jaar inflatie daalde ook, maar blijft hoog volgens internationale normen. De gemiddelde inflatie in januari 2024 was 29%, terwijl de gemiddelde inflatie over de laatste 12 maanden op 49% lag.
- Overheidstekorten: De overheid registreerde voornamelijk tekorten in de tweede helft van 2023, voornamelijk door stijgende uitgaven aan subsidies en bijdragen als onderdeel van het sociaal programma.
- Monetaire Maatregelen: De gemiddelde rentes bij banken zijn gestegen, en de totale basisgeldhoeveelheid (M0) werd beïnvloed door stijgende overheidsuitgaven.
- Staatsschuld: De schuldquote daalde naar 138,6% van het BBP in december 2023, voornamelijk door de daling in wisselkoersen. De herstructurering van schulden, inclusief die met China, is in een vergevorderd stadium.
Analyse van Staatsschuld
De schuldquote daalde eind 2023, maar blijft hoog. De prioriteit ligt bij het aflossen van buitenlandse schulden, terwijl de binnenlandse schuld verder daalde. Het Staatsschulden Plan 2023 richt zich op het terugbrengen van de totale staatsschuld naar 60% van het BBP tegen 2035.
Aanbevelingen
- De SEOB benadrukt de noodzaak voor gezonde overheidsfinanciën. In de laatste maanden zien wij een verslechtering op de lopende en totale rekeningen van de overheid als gevolg een stijging in de uitgaven vanwege het sociaal programma. Hoewel de uitgaven aan sociaal programma noodzakelijk zijn, dienen de subsidies aan nutsbedrijven evenredig afgebouwd te worden.
- De afbouw van subsidies op nutstarieven is essentieel. Echter dient de overheid simultaan de subsidies aan personen (subjectsubsidies) simultaan en tijdig te laten plaatsvinden, om te compenseren voor de hogere kosten van levensonderhoud. SEOB blijft benadrukken dat de dalende koopkracht een effectief sociaal programma vereist. Wij bevelen ook aan het bankensysteem in te zetten voor efficiënte en tijdige uitbetalingen van sociale uitkeringen. De overheid dient ook na te gaan wat de effecten van verhoging van nutstarieven zijn voor lokale productiebedrijven.
- Ondanks de overheidsinkomsten in nominale zin zijn gestegen, loopt zij nog steeds aanzienlijke inkomsten mis uit de BTW, overige belastingen, en invoerrechten. Het versterken van instituten zoals de belastingen en de douane zijn van grote noodzaak om dit vraagstuk structureel aan te pakken.
- De SEOB dringt aan op hervormingen binnen de publieke sector. Indien het fenomeen van “spookambtenaren” wordt aangepakt, komt er meer ruimte vrij voor de financiële positie van de actieve ambtenaar. Echter dient de overheid gedegen calculaties uit te voeren bij het verstrekken van loonsverhogingen, zodat deze (1) geen verdere druk op de overheidsfinanciën zetten en (2) niet inflatoir uitwerken. Het IMF stelt voor de loonsom op 6,7% van het BBP te laten neerkomen in 2024.
- Wij verwachten dat de inflatie langzaam verder afneemt in 2024. Verdere tariefsaanpassing van nutsvoorzieningen zal echter druk leggen op lokale prijzen. De SEOB schat dat de 12-maands gemiddelde inflatie in 2024 uitkomt tussen 16% en 23% in 2024, op basis van trendanalyse. Het IMF schat een 12- maands gemiddelde inflatie van 21,1% in 2024. De SEOB benadrukt dat voor het omlaag brengen van de inflatie fiscale discipline noodzakelijk is. Dit houdt onder meer in dat de overheid tekorten structureel dient te vermijden.
- De SEOB verwacht dat de groei van de economie langzaam op gang zal komen in 2024, in geval de inflatie verder terugloopt. Ook verwachten wij dat de groei gestuwd zal worden door de opstart van de offshore oliesector, in geval van een positief investeringsbesluit van TotalEnergies en Apache.
- De monetaire maatregelen resulteren in een verkrapping van de totale M0. Dit is positief voor het lokale prijspeil, maar resulteert in hoge rentes. De SEOB vraagt daarom aandacht voor faciliteren van kredietverlening aan het MKB, met name voor bedrijven in de import-vervangende of exportsector. De SEOB juicht projecten zoals SURGE, het garantiefonds en het productiekredietfonds toe.
- Het behalen van de doelstellingen voor het lokaal deel van M0 kan structureel in gedrang komen indien de overheid haar uitgaven fors verhoogt aan onder andere het sociaal programma, zoals in december 2023 te merken was. Dit noopt tot afstemming van het monetair en fiscaal beleid.
- Alhoewel de stringente monetaire maatregelen nog noodzakelijk zijn, benadrukt de SEOB dat VSB, SBV, CBvS, alsook de overheid de dialoog aangaan op welke wijze de productiesectoren gestimuleerd zullen en kunnen worden ten einde de economische groei te stimuleren.
- De SEOB is voorstander van een IMF-2 programma ter versterking van instituten om de resultaten van dit IMF-programma niet teniet te doen gaan en het simpele feit dat de overheid nog niet in staat zal zijn na het huidige IMF-programma haar financiën zelfstandig duurzaam te beheren.
- De SEOB pleit ten slotte voor een serieuze aanpak van AML/CFT actions voortvloeiende uit de CFATFaanbevelingen. De SEOB beveelt ook aan om functionarissen uit de private en bankensector op te nemen in de Nationale Anti-Money Laundering Commissie en/of de AML-PIU. Dit vanwege de impact die non-compliance heeft op de banken en de private sector.
- De SEOB benadrukt dat een AML/CFT (tegengaan van fraude, corruptie, money laundering, etc) noodzakelijk is om het juiste investeringsklimaat te creëren, gedegen investeerders aan te trekken en een one-level-paying field voor alle ondernemingen in Suriname te waarborgen.
Het bulletin biedt een gedetailleerde blik op de economische situatie van Suriname en benadrukt de noodzaak van voortdurende inspanningen om de economie te stabiliseren en te laten groeien. Voor meer informatie en de volledige rapportage kunt u terecht op de website van de SEOB: www.seob.sr.
