De discussie over privatisering van staatsbedrijven in Suriname is al geruime tijd een heet hangijzer. Het recente voorval rondom het staatsbedrijf SAIL toont aan dat de bezorgdheden over transparantie, goed bestuur, werknemersrechten en de gevolgen voor de gemeenschap niet onterecht zijn. De Vereniging Surinaams Bedrijfsleven (VSB) benadrukt dat zij een voorstander is van privatisering, mits dit gebeurt onder strikte voorwaarden zoals duidelijkheid over de te privatiseren bedrijven, de processen, en de rechten van personeel.
Het Argument voor Privatisering: Efficiëntie en Kostenbesparing
De Surinaamse overheid heeft zich in haar beleid gericht op de gedeeltelijke of volledige privatisering van staatsbedrijven. De redenering is eenvoudig: privatisering moet leiden tot efficiëntere bedrijfsvoering, kostenbesparingen en een vermindering van de financiële druk op de overheid. In bepaalde gevallen (zoals SAIL) kan het privatiseren of verplaatsen van een staatsbedrijf, gemotiveerd worden vanuit planologisch oogpunt (het ontwikkelen van een zone voor hotels en toerisme) en kan een verandering in ruimtelijke ordening en planologie een extra impuls of motivatie zijn om een staatsbedrijf (versneld) te privatiseren.
Zoals de president in zijn jaarrede aangaf, zijn veel parastatale bedrijven niet essentieel voor publieke dienstverlening en kunnen sommige taken beter door de particuliere sector worden uitgevoerd. Hierdoor ontstaat er ruimte voor de private sector om te groeien, terwijl de staat zich richt op haar kerntaken en strategische bedrijven.
Deze argumenten klinken logisch en passen binnen de bredere internationale tendens van privatisering. Met name in sectoren waar de overheid inefficiënt of te duur opereert, kan privatisering een oplossing bieden. Staatsbedrijven zoals Staatsolie en de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij blijven buiten deze hervormingen vanwege hun strategisch belang, maar de overige bedrijven worden afgestoten of gereorganiseerd. Een model gebaseerd op een aantal criteria zou ten grondslag moeten liggen aan een gestructureerde en objectieve besluitvorming voor het wel of niet (of gedeeltelijk) privatiseren van staatsbedrijven.
De Realiteit van Werknemers en Transparantie
Hoewel de logica achter privatisering economisch verdedigbaar is, behoeft de uitvoering ervan enige verheldering. De werknemers van SAIL bijvoorbeeld, stonden in onzekerheid over hun toekomst en hoorden via sociale media over de geplande privatisering. Dit gebrek aan transparantie en betrokkenheid is zorgwekkend. De internationale criteria voor eerlijke en transparante privatiseringen benadrukken juist het belang van publieke raadpleging, waarbij werknemers en andere stakeholders worden betrokken. Dit bevordert niet alleen de legitimiteit van het proces, maar vergroot ook de sociale acceptatie ervan. Hier lijkt de staat tekort te schieten.
Hoewel de regering heeft aangegeven dat er meer informatie aan de samenleving zal worden verstrekt over de te privatiseren bedrijven, roept de manier waarop SAIL is behandeld twijfels op over de mate van transparantie die daadwerkelijk wordt nagestreefd.
De VSB’s Standpunt: Voorwaardelijke Privatisering
De VSB heeft zich uitgesproken als voorstander van privatisering, maar benadrukt dat dit moet gebeuren onder vooraf vastgestelde processen en voorwaarden, waaronder de behandeling van personeel en de bestemming van terreinen. Dit standpunt is cruciaal, omdat het wijst op het belang van zorgvuldigheid en controle binnen het privatiseringsproces. Het voorkomt dat privatisering puur wordt gezien als een economische maatregel zonder rekening te houden met de sociale impact.
Een van de grootste gevaren van privatisering is het risico dat bedrijven worden verkocht zonder dat er adequate bescherming is voor de werknemers. De zorgen van de SAIL-werknemers zijn hier een goed voorbeeld van. Het gebrek aan communicatie en duidelijkheid creëert onzekerheid en wantrouwen, en dit is precies wat de VSB probeert te voorkomen door te pleiten voor een duidelijk gedefinieerd proces.
Een Gebalanceerde Aanpak: Wat Moet Verbeterd Worden?
Hoewel de Surinaamse overheid duidelijke stappen zet richting privatisering, is er nog veel ruimte voor verbetering. Om privatisering te laten slagen, moet het proces transparant zijn, moet er adequate bescherming zijn voor werknemers, en moet de gemeenschap als geheel worden betrokken. De voorwaarden die de VSB stelt, zoals het vooraf vaststellen van een lijst van bedrijven, duidelijke processen, en de behandeling van personeel, zijn essentieel om te waarborgen dat de privatisering eerlijk en verantwoord verloopt.
Daarnaast is het cruciaal dat de regering en betrokken partijen leren van eerdere fouten, zoals het gebrek aan transparantie bij SAIL. Een duidelijke communicatie met alle betrokkenen, inclusief werknemers en vakbonden, moet prioriteit krijgen. Maak bekend hoe het traject van privatisering eruit ziet, om welke bedrijven het gaat en wat de exacte overwegingen zijn voor privatisering. Dit zal niet alleen het vertrouwen in het privatiseringsproces vergroten, maar ook bijdragen aan een soepeler verloop van de hervormingen.
De privatisering van staatsbedrijven in Suriname is onvermijdelijk in het kader van bredere economische hervormingen. Het kan leiden tot een efficiëntere economie en een grotere rol voor de private sector. Echter, zoals het voorbeeld van SAIL aantoont, moet dit proces met de nodige zorgvuldigheid en transparantie worden uitgevoerd.
