In een recente presentatie besprak Karel Eckhorst het belang van een duurzame aanpak voor de eindige natuurlijke hulpbronnen van Suriname, zoals olie en gas. Hij benadrukte dat de opbrengsten van deze bronnen omgezet moeten worden in langdurige vormen van kapitaal, zoals menselijk kapitaal, zodat ook toekomstige generaties er baat bij hebben. Eckhorst gaf aan dat sterke instituties essentieel zijn voor dit proces. Het idee van een fonds was door Eckhorst al in 2005 bij de Centrale Bank voorgesteld, maar dat werd toen nog niet volledig begrepen.
De presentatie werd georganiseerd door de VSB, en is gehouden op 6 november 2024 voor vertegenwoordigers van de VSB en verschillende brancheorganisaties.
Wettelijke verankering en de noodzaak van bescherming
Eckhorst wees op de zwakke bescherming van de fonds middelen doordat een wettelijk kader ontbreekt. Hoewel een Stabilisatiefonds door de Centrale Bank werd gehouden, werden de fonds middelen aangesproken wanneer de druk op staatsfinanciën steeg. Eckhorst stelde dat om effectief te zijn, het fonds wettelijk ingebed moet worden in het begrotingsproces en de wetgeving voor overheidsfinanciën, zodat het bestand is tegen politieke inmenging. Hij benadrukte dat bestaande wetgeving uit 2013 en 2017 onvoldoende bescherming bood.
Misvattingen rondom het fonds: staatscontrole en veiligheidssluizen
Eckhorst benadrukte dat het fonds een Surinaams staatsfonds is, ondanks dat sommigen denken dat het onafhankelijk is vanwege buitenlandse beleggingen. Hij onderstreepte dat fonds middelen uitsluitend beschikbaar moeten worden gesteld via de begroting en dat wettelijk vastgestelde controlemechanismen essentieel zijn voor de duurzaamheid. Ook legde hij uit dat er veiligheidsmechanismen zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet om te reguleren hoe en wanneer fondsen gestort en opgenomen kunnen worden. Hoewel de druk op staatsfinanciën blijft, zorgen deze veiligheidsmaatregelen voor extra bescherming.
Internationale voorbeelden: Noorwegen als model
Eckhorst verwees naar Noorwegen als een inspirerend voorbeeld. Noorwegen beschermt haar fonds effectief tegen overheidsdruk door middel van strikte ‘fiscal rules’ in de wetgeving, waardoor de overheid minder afhankelijk wordt van fonds middelen. Hij suggereerde dat Suriname zou kunnen leren van de Noorse aanpak om haar eigen fonds te beschermen tegen politieke inmenging en volatiliteit.
Omgaan met economische volatiliteit: anticyclisch beleid
Met grafieken en simulaties, zoals Monte Carlo-simulaties, liet Eckhorst de volatiliteit van de wereldwijde oliemarkten zien en de risico’s van afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen. Hij stelde dat het fonds een anticyclisch beleid zou moeten ondersteunen, waarbij reserves opgebouwd worden in goede tijden om economisch moeilijke periodes te kunnen overbruggen. Dit zou economische schokken dempen, terwijl een procyclisch beleid juist kwetsbaar maakt voor drastische uitgaven beperkingen in tijden van crisis.
Risico’s van kortetermijnbeleid
Eckhorst wees op de valkuilen van landen die na olie ontdekkingen hun uitgaven te snel verhoogden. Hij waarschuwde dat kortetermijndenken en politieke druk de stabiliteit van een fonds kunnen ondermijnen en gaf als voorbeeld de zogenoemde ‘white elephants’: grote projecten met weinig rendement die de staatsfinanciën belasten. Suriname moet volgens hem een duurzame koers aanhouden om deze fouten te vermijden.
Blik op de toekomst: institutionele versterking
Eckhorst sloot af met een oproep om de komende drie jaar te benutten om het fonds stevig juridisch en institutioneel te verankeren. Hij wees op de unieke kans om de capaciteit van Suriname op institutioneel vlak te versterken, om zo het fonds te beschermen tegen politieke invloed. Dit vereist de opbouw van sterke instituties, evenals beleidskaders en toezichtmechanismen, zodat het fonds effectief kan functioneren naarmate de olie- en gasinkomsten toenemen. Suriname moet volgens hem profiteren van de lessen uit andere olieproducerende landen om een solide en stabiel Spaar- en Stabilisatie Fonds te realiseren).
