Door: Glenn Piroe
Met veel politiek gehaal en getrek hebben we in 2014 de nieuwste onderdelen van het gefragmenteerd sociaal zekerheidsrecht in Suriname tot stand gebracht. Toen werden de Wet Algemeen Pensioen en de Wet Nationale Basiszorgverzekering tot stand gebracht. De bedoeling was onder meer om in de private sector die omstandigheden te scheppen waardoor de trek naar de publieke sector minder zou worden. Het algemeen gevoel is dat deze naar mijn oordeel relatief nieuwe wetten nog niet de effecten sorteren die de makers ervan ooit hadden verwacht. Zeker heeft het de hang van werkzoekenden naar een baan in de met een productiviteits vraagstuk kampende publieke sector niet significant geminimaliseerd. Die indicatie wordt ook verkregen bij de arbeidsbemiddelingsdiensten van het ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken. In dit stuk wens ik de aandacht te vragen voor vier zaken die zeer relevant zijn voor het beter functioneren van een sociaal zekerheidsstelsel. Suriname is naar mijn oordeel al geruime tijd geleden de weg opgegaan van wenselijkheid van een sociaal zekerheidsstelsel in Suriname. Ten eerste is het interessant om te benadrukken dat Suriname zich gecommitteerd heeft aan de Sustainable Development Goals 2030 (SDG’s), maar interessanter is om te noteren dat ook het bedrijfsleven de SDG’s heden ten dage propageert. Wat dat betreft spreken de grote vlaggen met de symbolen van de 17 SDG’s bij sommige grote bedrijven wel tot de verbeelding. Economische Groei en Decent Work is Goal Nummer 8 van de SDG’s en onderdeel van Decent Work is sociale bescherming waartoe ook behoort de sociale zekerheid.
Suriname zal in het kader van het Decent Work Programma II, de Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102) ratificeren. In Suriname zal intensiever dialoog tot stand komen over alle vormen van sociale zekerheid die in het genoemde verdrag worden besproken: medische zorg, ziekte-uitkeringen, werkloosheidsuitkeringen, oudedagsvoorzieningen, gezinsuitkeringen, zwangerschapsuitkeringen, regelingen bij bedrijfsongevallen en beroepsziekten, invaliditeitsuitkeringen en uitkeringen aan nagelaten betrekkingen. In Suriname is nog niet ontwikkeld het onderdeel van de werkloosheidsuitkeringen, een controversieel onderwerp in Suriname vanwege de heersende werkethiek in Suriname. Met de ratificatie van het verdrag zal Suriname een standpunt moeten innemen inzake werkloosheidsuitkeringen. Suriname heeft met dit vraagstuk te maken gehad toen de nood hoog werd vanwege door de Covid-19 veroorzaakte tijdelijke werkloosheid. In het historisch Tripartiet Overleg is overeengekomen dat de Covid-19 uitkeringen die door de Staat aan behoeftigen werden uitgekeerd, niet zonder meer moesten worden stopgezet. Impliciet betekent deze afspraak dat in Suriname een structurele werkloosheid voorziening dient te worden ingevoerd.
Een ander vraagstuk waarmee we in het kader van de sociale zekerheid zitten is het niet aan elkaar klikken van de verschillende vormen van sociale zekerheid in Suriname. Om die samenhang en wederzijdse versterking te bewerkstelligen wordt ILO-assistentie door Suriname verkregen in de vorm van een Social Protection Expenditure Review (SPER). Een uitdaging is het verkrijgen van de data van de verschillende spelers in het sociaal zekerheids veld. Nadat genoeg data is verkregen, kunnen door de aangetrokken deskundigen van de ILO in samenspraak met de Surinaamse stakeholders, waaronder de VSB, aanbevelingen worden geformuleerd om te komen tot een duurzaam sociaal zekerheidsstelsel. En dan komen we bij het vierde punt van sociale zekerheid en (arbeids)productiviteit. Ik hoop dat een van de uitkomsten van de SPER, betrekking zal hebben op het Surinaams productiviteit vraagstuk. De productiviteit zou in Suriname zeer laag zijn. Maar inmiddels is het duidelijk dat een duurzaam, functionerend en effectief (betekenisvol) sociaal zekerheidsstelsel, al zou er samenhang zijn, niet in stand kan worden gehouden zonder een onderliggend programma van productiviteitsverbetering in alle sectoren, ook de publieke. Aan de andere kant dient goede sociale zekerheid de productiviteit te bevorderen.[1] ‘Productive employment’ wordt overigens ook in art. 10 van de ‘Social Protection Floors Recommendation, 2012 (No. 202)’ benadrukt.[2]
Het bedrijfsleven is nauw betrokken bij de dialoog die stapvoets op gang begint te komen. Hopelijk zal de uitvoering van de aanbevelingen van de SPER, leiden tot een meer duurzaam sociaal zekerheidsstelsel, waardoor de druk op de publieke sector afneemt en zal zo ook een doel van het Public Sector Reform (PSR) programma. Ik ben positief tegenover de SPER omdat de doelstellingen een ideaal doch voor dit moment onuitvoerbaar lijkend concept niet omvatten: een uniform sociaal zekerheidsstelsel waarin alle voorzieningen samengebracht worden in een verzekering en er een algemene fusie van de instituten plaatsvindt.
* Glenn Piroe is thans Onderdirecteur Juridische en Internationale Zaken op het ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken en auteur van enkele arbeidsgerelateerde publicaties waaronder de Gids Arbeidswetgeving Suriname. Hij was voorzitter van een aantal wetgevingscommissies, van de Monitoringscommissie Decent Work Country Programma Suriname I en II en is lid van het tripartiete Arbeidsadviescollege.
[2] https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:::NO:12100:P12100_ILO_CODE:R202:NO